Image of a man being spoken to by his friends
Image of a man being spoken to by his friends

Beth i'w wneud pan fyddwch chi'n gweld neu'n clywed cam-drin

Mae llawer ohonom wedi gweld rhyw fath o ymddygiad difrïol a niweidiol yn erbyn menywod a merched. Ond faint ohonom sydd wedi gwybod sut i ymyrryd?

Mor aml gallwn ni edrych yn ôl ar sefyllfa a wnaeth i ni deimlo’n anghyfforddus a dymuno ein bod wedi gwneud rhywbeth.

Gallwn ni atal cam-drin trwy beidio â gadael i bobl ddianc ag ymddygiad niweidiol – waeth pa mor ‘ddibwys’ y gall ymddangos. Po fwyaf y byddant yn dianc ag ef, y mwyaf normal y daw. Mae cam-drin yn erbyn menywod a merched yn parhau. Mae merched a merched yn parhau i gael eu niweidio.

Felly beth allwn ni ei wneud?

Sut i ymyrryd yn ddiogel

Does dim rhaid i ymyrraeth fod yn ddramatig na chreu gwrthdaro. Gall hyd yn oed gamau bach i gydnabod a chefnogi helpu i atal cam-drin. Dyma bedair ffordd syml i'ch helpu i gamu i’r adwy yn ddiogel – meddyliwch am STOP.

the letter S
the letter S

Sôn wrth rywun

Gallech sôn wrth rywun sy'n gyfrifol, fel staff y bar os ydych chi mewn tafarn neu glwb, yr adran Adnoddau Dynol (AD) os ydych chi yn y gwaith, neu yrrwr y trên neu'r bws os ydych chi ar gludiant cyhoeddus. Gallech hefyd sôn wrth aelod arall o'r cyhoedd neu rywun sy’n pasio a gofyn a ydyn nhw'n fodlon helpu: gall cydweithio fod yn ffordd fwy diogel ac effeithiol o ymyrryd. Mae'n bwysig holi’r dioddefwr wrth bwy yr hoffen nhw ddweud, neu a ydyn nhw am ffonio'r heddlu.

the letter T
the letter T

Tynnu sylw

Weithiau, y peth gorau i’w wneud yn y foment yw tynnu sylw, a rhoi cyfle i'r sawl sy'n cael eu targedu i symud i ffwrdd neu roi cyfle i bobl eraill gael help. Gallech daro sgwrs gyda'r dioddefwr, e.e. gofyn y cyfeiriad i rywle, neu ble mae'r stop nesaf ar y bws, neu esgus eich bod chi'n eu nabod nhw. Os ydych chi yn y gwaith, gallech wneud esgus i siarad â nhw am ryw dasg arall. Gallech hefyd roi cynnig ar ollwng rhywbeth gerllaw neu greu rhyw fân gynnwrf arall.

the letter O
the letter O

Osgoi bod yn ddistaw

Gallwch ddangos nad ydych chi’n cymeradwyo beth sy'n digwydd, er enghraifft drwy beidio â chwerthin a dweud, 'Dwi ddim yn meddwl bod hynny'n ddigri’. Neu gallech chi fod yn fwy uniongyrchol, os ydych chi'n teimlo ei bod hi'n ddiogel, drwy ddweud bod y peth yn annerbyniol a dweud wrthyn nhw am stopio.

the letter P
the letter P

Peidio cerdded heibio

Gallwch ofyn i'r dioddefwr a ydyn nhw'n iawn. Gallech ffilmio’r hyn sy'n digwydd ar eich ffôn a gofyn a hoffen nhw gael y lluniau er mwyn riportio’r digwyddiad, a gallech gynnig helpu i'w riportio. Gallech chi hefyd helpu pobl eraill sy’n rhoi cymorth yn barod. Os yw'n rhywun rydych chi'n ei nabod, cysylltwch â nhw pan fyddan nhw ar eu pen eu hunain i gynnig eu helpu neu eu cefnogi i riportio’r peth os ydyn nhw eisiau. Os ydych chi’n credu y gallen nhw fod mewn perthynas gamdriniol, mae yna gyngor arbenigol am yr hyn y gallwch ei wneud a'r cymorth sydd ar gael i’w cael ar-lein neu ar y Llinell Gymorth Genedlaethol Camdriniaeth Ddomestig.

Gan ddibynnu ar y sefyllfa, ble rydych chi a phwy sy'n cymryd rhan, gallwch ddefnyddio un yn unig neu gyfuniad o'r tactegau hyn. Drwy sefyll yn erbyn pob math o gam-drin, a dwyn drwgweithredwyr i gyfri, gallwn greu cymdeithas lle mae menywod a merched yn ddiogel.

Os ydych chi'n meddwl bod rhywun mewn perygl uniongyrchol, ffoniwch 999.

Profwch eich hun: sut allech chi helpu?

Edrychwch ar y senarios isod i weld sut allech chi roi'r ffyrdd yma o ymyrryd yn ddiogel ar waith.

Two men and three woman are in a kitchen diner. They have expressions of concern and disbelief on their faces in reaction to something they've witnessed.
Two men and three woman are in a kitchen diner. They have expressions of concern and disbelief on their faces in reaction to something they've witnessed.

Ymddygiad sy’n rheoli drwy orfodaeth

Mae’ch ffrind wedi mynd â’i phen yn ei phlu ers iddi gwrdd â'i phartner newydd, ac rydych chi'n meddwl ei fod e’n ei rheoli hi.

Sut allech chi helpu?
A group of people on a bus, looking to camera with concerned expressions.
A group of people on a bus, looking to camera with concerned expressions.

Gweiddi’n frwnt

Ar y bws adref, rydych chi’n gweld dyn yn gweiddi’n frwnt ar fenyw ifanc. Mae e'n gwneud sylwadau rhywiol ac yn symud yn agos iawn ati.

Sut allech chi helpu?
Four male students in a university classroom, looking to camera with disgusted expressions.
Four male students in a university classroom, looking to camera with disgusted expressions.

Pornograffi dial

Mae eich ffrind yn uwchlwytho lluniau noeth o'i gyn-gariad i'r cyfryngau cymdeithasol i’w brifo ac i godi cywilydd arni'n fwriadol.

Sut allech chi helpu?
Group of people in a bar looking to camera with concerned expressions.
Group of people in a bar looking to camera with concerned expressions.

Cyffwrdd digroeso

Rydych chi’n gweld dyn yn byseddu menyw mewn bar. Mae hi'n ceisio symud i ffwrdd ac mae’n amlwg ei bod yn anghyffyrddus.

Sut allech chi helpu?

Riportio camdriniaeth

Mae anwybyddu gweithredoedd o gam-drin yn gallu gwneud i'r bobl sy'n eu cyflawni feddwl bod eu hymddygiad yn dderbyniol. Gallwch helpu drwy riportio camdriniaeth pan fyddwch yn dyst iddi.

Rhagor am riportio camdriniaeth

Canllawiau ac adnoddau i athrawon a staff ysgol

Mae athrawon a staff ysgol yn chwarae rhan hanfodol wrth ddiogelu plant a'u haddysgu am berthnasoedd iach. Dysgwch fwy am yr hyn y gallwch chi ei wneud os ydych yn poeni am blentyn a allai fod wedi profi camdriniaeth neu sy'n dangos ymddygiad sy'n peri pryder.

Canllawiau ac adnoddau i athrawon